Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Nedir? Şartları, Sonuçları ve İtiraz Yolları

Ceza yargılamasında sanıklar açısından büyük önem taşıyan Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), mahkemenin sanık hakkında hüküm kurduğu hâlde bu hükmü belirli şartlar altında açıklamaması anlamına gelir. Uygulamada hem sanıklar hem de mağdurlar açısından tartışma konusu olan bu kurum, Türk Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinde düzenlenmiştir.
Bu yazıda HAGB nedir, hangi şartlarda uygulanabilir, sonuçları nelerdir ve itiraz yolları nasıl işler, tüm yönleriyle ele alacağız.

HAGB Kararının Hukuki Niteliği

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Ne Demektir?

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, sanığın suçlu bulunduğu bir davada verilen hükmün açıklanmasının belirli bir denetim süresi boyunca ertelenmesidir.
Bu durumda mahkeme hükmü oluşturur ancak açıklamaz; sanık hakkında verilen ceza, belirli koşullar altında askıda kalır.
HAGB kararı verildiğinde hüküm sanık hakkında hukuken kesinleşmiş sayılmaz, dolayısıyla sabıka kaydına da işlenmez. Bu yönüyle sanığın geleceğini doğrudan etkileyen, “ikinci bir şans” niteliği taşıyan bir düzenlemedir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları

Bir mahkemenin HAGB kararı verebilmesi için bazı yasal koşulların bir arada bulunması gerekir. Bu koşullar CMK m.231/5-14 arasında açıkça düzenlenmiştir.

1. Verilen Ceza 2 Yıl veya Daha Az Olmalıdır

Mahkeme tarafından verilen hapis veya adli para cezası 2 yıl veya daha az olmalıdır.
Bu sınır, hem kısa süreli hapis cezalarını hem de adli para cezalarını kapsar. 2 yılın üzerindeki cezalar için HAGB uygulanamaz.

2. Sanığın Daha Önceden Kasıtlı Bir Suçtan Mahkûm Olmaması

Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan kesinleşmiş mahkûmiyeti bulunmamalıdır.
Taksirli suçlar bu kapsamda değerlendirilmez. Ancak geçmişte kasten işlenen bir suçtan ceza alınmışsa HAGB kararı verilemez.

3. Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zararın Giderilmesi

Sanık, suçtan doğan zararı gidermeli veya tazmin etmelidir.
Bu şart, mağdurun zararının aynen iadesi, tazminat ödemesi veya telafi edici bir davranışta bulunması yoluyla sağlanabilir.

4. Sanığın Yargılama Sürecindeki Davranışları

Mahkeme, sanığın duruşmalardaki tutum ve davranışlarına bakarak bir pişmanlık göstergesi arar.
Sanığın tekrar suç işlemeyeceğine dair kanaat oluşması gerekir. Bu değerlendirme hakimin takdirindedir.

5. Sanığın Kabul Etmesi

HAGB kararı sanığın açık rızasıyla uygulanabilir.
Sanık istemediği takdirde mahkeme bu kararı veremez. Çünkü HAGB, bazı haklardan feragat anlamına da gelebilir (örneğin temyiz hakkının sınırlı olması).

Denetim Süresi ve Hükmün Açıklanması

Denetim Süresi Nedir?

HAGB kararı verildiğinde sanık hakkında 5 yıl süreyle denetim süresi başlar (suç çocuklar tarafından işlenmişse bu süre 3 yıldır).
Bu süre içinde sanığın yeni bir kasıtlı suç işlememesi ve yükümlülüklere uygun davranması gerekir.

Denetim Süresinde Uygulanabilecek Yükümlülükler

Mahkeme, denetim süresi boyunca sanığın;

• Belirli bir mesleği sürdürmesini,
• Eğitime devam etmesini,
• Belirli bir yerde çalışmasını,
• Uyuşturucu, alkol veya silah bulundurmamasını,
• Kamu hizmetinde bulunmasını

şart koşabilir.

Denetim Süresi Başarıyla Tamamlanırsa Ne Olur?

Sanık, bu süre içinde kurallara uygun davranır ve yeni bir suç işlemezse hüküm ortadan kaldırılır.
Bu durumda dava düşer ve sanık hiç yargılanmamış gibi kabul edilir. Sicilinde herhangi bir kayıt kalmaz.

Denetim Süresi İçinde Yeni Suç İşlenirse

Sanık, denetim süresinde yeni bir kasıtlı suç işlerse veya yükümlülüklere aykırı davranırsa mahkeme askıdaki hükmü açıklar.
Bu durumda ceza infaz edilir ve artık HAGB’nin koruyucu etkisi ortadan kalkar.

HAGB Kararına İtiraz Yolları

İtiraz Hakkı Var mı?

Evet, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararlarına itiraz edilebilir.
Ancak HAGB kararı temyiz edilemez. Yani Yargıtay’a götürülmez; yalnızca itiraz kanun yolu açıktır.

İtiraz Süresi ve Merci

Sanık, müdafi veya Cumhuriyet savcısı, HAGB kararına karşı 7 gün içinde itiraz edebilir.
İtiraz, kararı veren mahkemenin bağlı olduğu üst dereceli mahkemeye (örneğin Asliye Ceza Mahkemesi kararına karşı Ağır Ceza Mahkemesi) yapılır.

İtiraz Nedenleri Nelerdir?

• HAGB’nin şartlarının oluşmadığı,
• Sanığın kabulünün alınmadığı,
• Ceza sınırının yanlış değerlendirildiği,
• Zararın giderilmediği hâlde karar verildiği

gibi gerekçelerle itiraz mümkündür.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Sonuçları

1. Sabıka Kaydına İşlenmez

HAGB kararları, adli sicil kaydına işlenmez.
Ancak özel bir sistem olan “Adli Sicil Arşiv Kaydı”nda görünür. Bu kayıt, yalnızca yargı makamları tarafından erişilebilir.

2. Kamu Haklarına Etkisi

HAGB kararı verilmiş bir kişi, memuriyet, ihale veya silah ruhsatı gibi konularda genellikle olumsuz etkilenmez.
Çünkü ortada kesinleşmiş bir hüküm bulunmaz.

3. Tekrar Suç İşlenirse Hüküm Açıklanır

Sanığın denetim süresi içinde yeni bir kasıtlı suç işlemesi hâlinde mahkeme önceden verilmiş cezayı açıklar ve hüküm kesinleşir.
Bu durumda HAGB’nin sağladığı tüm avantajlar kaybolur.

HAGB Kararının Kaldırılması ve Silinmesi

HAGB kararı verilmiş bir dosyada denetim süresi sonunda hiçbir ihlal yoksa karar kendiliğinden ortadan kalkar.
Bu aşamada sanığın ayrıca bir başvuru yapmasına gerek yoktur.
Ancak bazı durumlarda, denetim süresi dolduğu hâlde sistemde kayıt görünebilir. Bu durumda sanık, mahkemeye başvurarak kayıt silinmesi talebinde bulunabilir.

HAGB’nin Uygulanmadığı Suçlar

Her suçta HAGB uygulanmaz. Özellikle;

• Terör suçları,
• Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar,
• Aile içi şiddet suçları,
• Kamu güvenliğine karşı işlenen ağır suçlar

gibi fiillerde mahkemeler genellikle HAGB’ye yer vermez.
Bu suçlar, toplum açısından yüksek tehlike barındırdığı için “yeniden suç işlemeyeceğine dair kanaat” oluşmaz.

Uygulamada HAGB’nin Önemi

Sanık Açısından Önemi

HAGB kararı, sanığa ikinci bir şans tanır.
Ceza infaz edilmeden, sabıka oluşmadan, denetim süresi sonunda davanın tamamen ortadan kalkması mümkündür.

Mağdur Açısından Önemi

Mağdur için ise HAGB bazen olumsuz algılanabilir.
Çünkü failin cezası ertelendiği için mağdurun “adalet duygusu” zedelenebilir.
Bu nedenle HAGB kararlarında mağdurun zararının giderilmesi şartı önemlidir.

Uygulamada Örnek HAGB Kararları

1. Basit Yaralama Suçunda HAGB

Ankara Asliye Ceza Mahkemesi’nin 2024/322 E., 2025/75 K. sayılı kararında, taraflar arasındaki kavga sonucu verilen 1 yıl 6 ay hapis cezası, sanığın sabıkasız olması ve zarar tazmini nedeniyle HAGB kapsamına alınmıştır.

2. Hakaret Suçunda HAGB

Yine Ankara’daki bir başka kararda, sosyal medya üzerinden yapılan hakaret nedeniyle verilen 5 ay hapis cezası, sanığın özür dilemesi ve geçmiş sabıkasının olmaması nedeniyle ertelenmiştir.
Bu tür kararlar, Ankara Ceza Avukatı desteğiyle doğru savunma stratejisi kurulduğunda olumlu sonuçlar doğurabilir.
Profesyonel destek almak için Ankara Ceza Avukatı sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

HAGB Kararlarında Avukat Desteğinin Önemi

HAGB, sanık açısından hak kaybına yol açabilecek teknik bir konudur.
Hangi şartlarda uygulanabileceği, itiraz süresinin kaçırılmaması ve denetim yükümlülüklerinin doğru anlaşılması profesyonel bir destek gerektirir.
Bir ceza avukatı, sanığın lehine olacak tüm delilleri toplar, mahkemenin kanaatini etkileyebilecek unsurları doğru şekilde sunar ve itiraz sürecini titizlikle yönetir.
Bu noktada Koçak Hukuk Danışmanlık ekibi olarak ceza hukuku alanında deneyimli kadromuzla sürecin her aşamasında müvekkillerimize destek veriyoruz.
Ayrıca HAGB kararıyla ilgili özel sorularınızı doğrudan Avukata Sor sayfamız üzerinden iletebilirsiniz.

Denetim Süresinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Yolları

HAGB kararından sonra denetim sürecinde yükümlülüklere uymama, ikamet değişikliği veya yanlış tebligat gibi sorunlar sık görülür.
Bu tür durumlarda hemen mahkeme veya müdafiyle iletişime geçilmelidir. Aksi halde kararın açıklanması riski doğar.

HAGB ve Adli Sicil Kayıtlarının Silinmesi

HAGB kararına konu kayıtlar, yalnızca “Arşiv Kaydı” sisteminde tutulur.
Denetim süresi sonunda mahkeme kararıyla otomatik olarak silinir.
Ancak arşivde görünmeye devam ediyorsa, sanık yazılı dilekçeyle Adli Sicil Müdürlüğü’ne başvurarak silinme talebinde bulunabilir.

Son Değerlendirme

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), ceza hukukunda hem sanık hem de mağdur açısından dikkatle değerlendirilmesi gereken bir kurumdur.
Yanlış anlaşıldığında hak kayıplarına yol açabileceği için her durumda profesyonel hukuk danışmanlığı alınması önemlidir.
Ankara’da bu alanda uzman avukat desteği almak isteyenler Ankara Ceza Avukatı ekibimizle iletişime geçebilir.