Çocuğun Velayeti Hangi Durumlarda Anneye Verilmez?

Boşanma davalarının en hassas konularından biri hiç şüphesiz çocuğun velayeti meselesidir. Türk hukuk sisteminde genel olarak küçük yaştaki çocukların velayetinin anneye verilmesi yönünde bir eğilim bulunmakla birlikte, her durumda bu karar otomatik olarak alınmaz. Mahkeme, çocuğun üstün yararını esas alarak değerlendirme yapar ve bazı durumlarda velayet anneye verilmez.
Aşağıda, bu kararın hangi koşullarda verilebileceğini, mahkemelerin nelere dikkat ettiğini ve velayet davalarında nasıl bir süreç izlendiğini detaylı biçimde inceleyelim.

Velayet Nedir ve Kimlere Verilebilir?

Velayet, çocuğun bakım, eğitim, sağlık, korunma ve genel ihtiyaçlarını karşılama hakkı ile yükümlülüğünü kapsar. Boşanma sonrası velayet, çocuğun menfaatine göre anneye veya babaya verilebilir.
Mahkeme burada anne ya da babanın talebine göre değil, çocuğun fiziksel, psikolojik ve sosyal gelişimine en uygun olacak kişiyi belirlemeye çalışır. Bu nedenle, annenin kadın olması veya babanın ekonomik gücü gibi faktörler tek başına belirleyici değildir.

Mahkeme Velayet Kararında Hangi Kriterleri Dikkate Alır?

Velayet kararlarında temel ilke “çocuğun üstün yararı” ilkesidir. Hakim şu kriterleri dikkate alır:

• Anne ve babanın yaşam koşulları,
• Çocuğun yaşı, eğitimi, sağlık durumu,
• Anne ve babanın ahlaki tutumları ve yaşam tarzları,
• Çocuğa gösterilen ilgi ve sevgi düzeyi,
• Çocuğun güvenliği ve duygusal istikrarı,
• Sosyal çevre ve bakım koşulları.

Bu kriterler ışığında mahkeme, çocuğun geleceği açısından hangi ebeveynin daha uygun olacağına karar verir. Ancak bazı özel durumlarda velayet annenin elinden alınabilir veya hiç verilmez.

Çocuğun Velayeti Hangi Durumlarda Anneye Verilmez?

1. Annenin Çocuğun Bakımını İhmal Etmesi

Eğer anne, çocuğun temel ihtiyaçlarını (beslenme, sağlık, barınma, eğitim gibi) düzenli şekilde karşılamıyorsa, mahkeme velayeti vermeyebilir. Örneğin; çocuk sık sık bakımsız kalıyor, sağlık kontrolleri yapılmıyor veya eğitiminden uzak tutuluyorsa bu durum çocuğun üstün yararına aykırı kabul edilir.

2. Ahlaki Zafiyet veya Uygunsuz Yaşam Tarzı

Annenin ahlaki değerlerle bağdaşmayan bir yaşam tarzı sürdürmesi de mahkemenin dikkat ettiği önemli bir unsurdur. Sürekli alkol veya madde kullanımı, fuhuşla ilişkili yaşam biçimleri ya da ev ortamında uygunsuz ilişkilerin bulunması gibi haller, velayetin anneye verilmemesine yol açabilir.

3. Annenin Ruhsal veya Bedensel Sağlık Sorunları

Mahkeme, annenin fiziksel veya ruhsal rahatsızlıklarının çocuğun bakımını engellediği durumlarda velayeti anneye vermez. Örneğin, tedavi gerektiren ciddi bir psikiyatrik rahatsızlık veya sürekli hastanede yatmayı gerektiren bir durum varsa, çocuk bu süreçte yeterli bakımı göremeyecektir.

4. Çocuğa Fiziksel veya Psikolojik Şiddet Uygulanması

Annenin çocuğa karşı şiddet uygulaması, cezai soruşturmaya konu olabilecek kadar ciddi bir durumdur. Bu hallerde mahkeme, annenin velayet hakkını reddeder ve gerekirse sosyal hizmet birimleri devreye girer. Bu tür durumlar genellikle Ankara Ceza Avukatı desteğiyle değerlendirilir.
➡️ Ankara Ceza Avukatı

5. Annenin Çocuğu Babadan veya Aileden Uzaklaştırması

Velayetin anneye verilmemesine yol açan en sık nedenlerden biri de annenin çocuğu babadan kasıtlı olarak uzaklaştırması, babayla iletişimini engellemesidir. Mahkemeler bu tür davranışları çocuğun psikolojik gelişimi için zararlı kabul eder.

6. Annenin Başka Bir İle veya Ülkeye İzinsiz Taşınması

Velayet davası devam ederken ya da sonrasında annenin çocuğu babadan habersiz olarak başka bir şehre veya ülkeye götürmesi, mahkeme tarafından olumsuz değerlendirilir. Bu durum hem velayet hakkının kaybına hem de icra takibine konu olabilir.

7. Annenin Yeni Evliliği ve Çocuğa Etkisi

Annenin yeniden evlenmesi tek başına velayeti kaybettirmez. Ancak yeni eşin çocuğa kötü davranması, çocuğun huzurunu bozması veya ortamın olumsuz hale gelmesi durumunda mahkeme velayeti babaya verebilir.

Mahkemede Anneye Karşı Velayet İtirazı Nasıl Yapılır?

Velayet kararına karşı itiraz veya değişiklik talebi, yeni bir dava açılarak yapılabilir. Bu davada, annenin yukarıdaki nedenlerden biriyle çocuğun menfaatine zarar verdiği somut delillerle ispatlanmalıdır.
Delil olarak şunlar kullanılabilir:

• Tanık beyanları,
• Sosyal hizmet raporları,
• Psikolog görüşleri,
• Sağlık veya okul kayıtları,
• Fotoğraf, mesaj veya video kayıtları.

Velayet değişikliği talepleri, çocuğun menfaatinin zedelendiği somut olaylarla desteklenmedikçe mahkeme tarafından kolay kolay kabul edilmez.

Annenin Velayeti Kaybetmesi Durumunda Ne Olur?

Annenin velayeti verilmez veya sonradan alınırsa, mahkeme çocuğun velayetini genellikle babaya verir. Ancak babanın da uygun bulunmaması durumunda, devlet koruması (kurum bakımı) devreye girebilir. Bu, çocuğun hem güvenliği hem de sağlıklı gelişimi için geçici bir önlemdir.
Mahkeme ayrıca annenin kişisel ilişki hakkını tamamen kaldırmaz. Yani anne, çocuğunu belirli günlerde görebilir; bu hak denetimli şekilde kullanılabilir.

Çocuğun Görüşü Ne Kadar Etkilidir?

Türk Medeni Kanunu’na göre, belirli bir yaş ve olgunluğa ulaşan çocuğun da görüşü dikkate alınır. Genellikle 8 yaş üzerindeki çocukların ifadeleri, uzman pedagoglar eşliğinde alınır. Çocuk anneyle yaşamak istemediğini açıkça belirtmişse, bu görüş mahkeme kararında etkili olabilir.

Velayet Davasında Avukatın Önemi

Velayet davaları yalnızca duygusal değil, aynı zamanda teknik olarak da karmaşıktır. Delillerin doğru sunulması, karşı tarafın iddialarına zamanında yanıt verilmesi ve süreç boyunca çocuğun menfaatinin doğru temsil edilmesi gerekir. Bu nedenle, bu tür davalarda deneyimli bir Ankara Ceza Avukatı veya aile hukuku alanında uzman bir avukattan destek almak oldukça önemlidir.
➡️ Avukata Sor

Mahkemenin Sosyal İnceleme Raporu

Velayet davası sürecinde mahkeme genellikle bir sosyal inceleme raporu (SİR) talep eder. Sosyal hizmet uzmanı, tarafların ev ortamını, çocuğun psikolojik durumunu ve ebeveynlerle ilişkisini değerlendirir. Bu raporun içeriği, mahkeme kararında doğrudan belirleyici rol oynar.
Rapor, annenin evinde uygunsuz koşullar veya çocuğun ihmaline dair tespitler içeriyorsa velayet verilmez.

Çocuğun Üstün Yararı İlkesi Neden Temeldir?

Velayet hukukunun temel taşı çocuğun üstün yararıdır. Bu kavram, anne veya babanın taleplerinden bağımsız olarak çocuğun fiziksel, psikolojik ve ahlaki gelişimini en iyi şekilde korumayı amaçlar.
Hakim, bu ilke doğrultusunda hem geçmiş hem de geleceğe dönük riskleri değerlendirir. Dolayısıyla annenin geçmişteki davranışları kadar, gelecekte çocuğa sağlayabileceği ortam da önemlidir.

Velayet Kararının Değiştirilmesi Mümkün mü?

Evet. Koşullar değiştiğinde, yani anne veya babanın yaşam koşulları çocuğun menfaatine aykırı hale geldiğinde, velayet değişikliği davası açılabilir. Örneğin, anne taşındıktan sonra çocuğun okul başarısı düşmüş veya psikolojik sorunlar başlamışsa, bu değişiklik için yeterli sebeptir.

Anneye Verilmeyen Velayet Kararlarına İlişkin Yargıtay Görüşleri

Yargıtay’ın çeşitli kararlarında annenin velayet hakkının verilmemesinin gerekçeleri açıkça belirtilmiştir. Örneğin:

• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2023/2456 E., 2023/3784 K. sayılı kararı: Annenin alkol bağımlılığı nedeniyle çocuğun fiziksel ve psikolojik sağlığının tehlikeye girdiği gerekçesiyle velayet babaya verilmiştir.
• Yargıtay 2. HD 2022/3519 E., 2022/4780 K.: Annenin çocuğu babadan uzaklaştırdığı, iletişimi engellediği tespit edilerek velayet babaya bırakılmıştır.

Bu kararlar, mahkemelerin önceliğinin her zaman çocuğun menfaati olduğunu bir kez daha gösterir.

Velayet Davasında Uzman Desteği Almak

Velayet davası hem hukuki hem de duygusal açıdan zorlayıcı bir süreçtir. Bu süreçte profesyonel destek almak, hem anne hem de baba için daha sağlıklı bir sonuç doğurur.
Detaylı bilgi almak veya sürecinizi değerlendirmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz:
➡️ İletişim

Özetle

Çocuğun velayeti anneye verilmez eğer anne çocuğun bakımını ihmal ediyor, ahlaki veya ruhsal açıdan uygun bir ortam sağlayamıyor ya da çocuğun gelişimini tehlikeye atıyorsa. Mahkemeler her durumda çocuğun üstün yararını gözetir ve kararlarını buna göre şekillendirir.
Velayet sürecinde doğru hukuki destek almak, hem ebeveynin haklarını hem de çocuğun geleceğini korumanın en etkili yoludur.